Батыс елдер тәжірибесінде Баумоль, Миллер-Орр, Монте-Карло, Стоун модельдері кең тараған. Отандық тәжірибеде күшті инфля- ция кезінде, есептік мөлшерлемелер, бағалы қағаздар нарығының дамымауы жағдайында бұл модельдерді тікелей қолдану қиын. Сондықтан төменде берілген модельдердің қысқаша теориялық сипаттамасын отандық тәжірибеде қолданып және талдауымызды тереңдете білуіміз қажет. Баумоль моделі. Кәсіпорын ақшалай қаражаттардың максималды деңгейіне ие бола оты- рып, жұмыс жасай бастайды деп болжанады Вестник КазНУ. Серия экономическая. №6 (106). 2014 88 Кәсіпорын ресурстарын жоспарлау жүйесін пайдаланудың модельдері мен әдістері және кейін белгілі уақыт кезеңі ішінде оларды әрқашан шығындайды. Кәсіпорын тауарлар мен қызметтерден түсетін барлық қаражаттарды қысқа мерзімді бағалы қағаздарға салады. Ақшалай қаражаттар қоры біте бастағанда, яғни нөлге тең болғанда немесе қауіпсіздіктің белгілі бір деңгейіне жеткен кезде, кәсіпорын бағалы қағаздардың белгілі бір бөлігін сатады және осылай ақшалай қаражаттар қорын алғашқы мөлшеріне дейін толықтырады. Монте-Карло моделі. Бұл модельді 1980 жылы Лернер ұсынған. Бұл модель иммитациялық модельдеу әдісіне негізделеді. Мұнда ақшалай қаражаттардың қалдықтарының оптималды өлшемін бағалау үшін қолданылуы мүмкін. Ақшалай қаражаттар қалдығы екі көрсеткіштің функциясы ретінде қарастырылады: өткізу көлемі мен ақшалай қаражаттар түсімі. Ақшалай қаражаттардың қалдығын модельдеу кезінде Лернер келесі реттілікті анықтаған: Ай сайынғы өнімді өткізу көлемдері және өнімді өткізуден түскен табыс болжамданады; Әрбір ай сайынғы өнімді өткізуден түскен табыс көлемі кездейсоқ өлшем ретінде алынады. Өйткені өткізу көлемі математикалық кездейсоқ өлшемге тәуелді; Кез келген айға бірдей болатын вариациялау коэффициенті енгізіледі. Мұнда оның шамасы жуықтап 0,1 алынады; – Өткізу көлемдерінің стандарттық ауытқулары есептелінеді; Келесі айдағы ақшалай қаражаттардың түсімі алдыңғы айдағы өткізу көлемдерінің ақшалай түрдегі 60% алынады; Мүмкін өткізу көлемдерінің ай сайынғы ақшалай түсімдері тұрақты шығындармен салы- стырылады; Ай сайынғы ақшалай қаражатқа қажеттілік анықталады. Әрбір ай сайынғы ақшалай қаражаттардың қалдығы Qв мәнінің 90%-нан аспай- ды және төменгі шек Qн өлшемінің 10%-на дейін төмен болмайды [3]. Сонымен қатар батыс елдердегі қаржы ре- сурстарын басқару тиімділігіне кәсіпорын ак- цияларын ұстаушыларының күтулері үлкен әсер етеді. Бұл фактор акцияларды ұстаушыларға табысты қамтамасыз ететін компанияның ми- нималды ұзақ мерзімді табыс нормасын талап, келесі кездерді назарына аударады: потенциалды дивидендтер және капитал құнын жоғарылату мүмкіндіктер; бизнесте тәуекел элементі; ак- ция ұстаушылары басқа жерден салыстырмалы тәуекелді инвестициялардан ала алатын табыс мөлшері [4]. Акция ұстаушылардың көпшілігі өз қара- жаттарын салған компания кездесетін ағымдағы және потенциалды мәселелер туралы білмегендіктен, табыс бойынша олардың сенімі әрқашан нақты емес және өте жоғары болады. Егер ұстаушылар қанағаттанбаса, олар акцияла- рын сата алады. Сала қаншалықты бәсекелесті болса, соншалықты оның акция ұстаушылырына жабдықтар мен ғимараттарды жаңарту және модернизациялау, зерттеу, компьютеризациялауға инвести- циялар бойынша сұраныс көп болады. Бұдан тұтынушылардың мінез-құлқы, технологиялар, кәсіпкерлік кезеңінің жиілілігі, бәсекелестікпен байланысты сұраныстың белгісіздігі жиі табысты анықтау процесімен бірге жүреді.
Оставить комментарий